Θεόφραστος "Χαρακτήρες"

371 π.Χ. – περ. 287/5 π.Χ.

ΠΕΡΙ ΛΟΓΟΠΟΙΪΑΣ

   Η λογοποιϊα είναι διήγηση πλαστών λόγων και πράξεων που ο λογοποιός θέλει να τις κάνει πιστευτές.

   Να τι λογής άνθρωπος είναι αυτός:

   Όταν συναντήσει το φίλο του, αφήνει αμέσως το σοβαρό ύφος και με χαμόγελο ρωτά «από πού έρχεσαι;» και «τι λες;» και «πως δεν γνωρίζεις τίποτε για τα νέα της ημέρας;» και χωρίς να περιμένει απάντηση εξακολουθεί «μήπως λένε τίποτα νεώτερο; Και όμως καλά βεβαίως είναι τα λεγόμενα». Και χωρίς να τον αφήσει να αποκριθεί, προσθέτει «πως δεν άκουσες τίποτε; Λοιπόν θα σε χορτάσω με σπουδαία νέα, πιστεύω». Και τότε λέει ότι τα έχει ακούσει από ένα στρατιώτη ή από το δούλο του αυλητού Αστείου ή από τον εργολάβο Λύκωνα, που έχουν επιστρέψει από τη μάχη. Εκείνοι λοιπόν, για τους οποίους αναφέρονται οι λόγοι του είναι τέτοιοι, που δεν μπορεί κανείς να εξακριβώσει την αλήθεια. Διηγείται λοιπόν, σύμφωνα με τη μαρτυρία τους, ότι ο Πολυπέρχων και ο βασιλεύς έχουν νικήσει και ο Κάσσανδρος έχει συλληφθεί αιχμάλωτος. Και αν κανείς τον ρωτήσει «εσύ τα πιστεύεις αυτά;» θα απαντήσει «το πράγμα είναι φανερό, γιατί το συζητούν μεγαλόφωνα σε όλη την πόλη και ότι η φήμη διαδίδεται και όλοι είναι σύμφωνοι, γιατί δίνουν τις ίδιες λεπτομέρειες για τη μάχη και ότι έχει γίνει μεγάλη αιματοχυσία. Απόδειξη, λέει, είναι και τα πρόσωπα των αρχόντων, γιατί τα βλέπει όλων αλλαγμένα. Προσθέτει επίσης, ότι άκουσε κρυφά πως έχουν κρύψει σε ένα σπίτι κάποιον που ήλθε πριν πέντε ημέρες από τη Μακεδονία και αυτός τα γνωρίζει όλα. Και ενώ τα διηγείται με όσο το δυνατό πιο πειστικό τρόπο, ελεεινολογεί και λέει «δυστυχή, ταλαίπωρε Κάσσανδρε, συλλογίζεσαι τη μεταβολή της τύχης; Αλλά όμως (συνελήφθη) αφού υπήρξε γενναίος». «Αυτά που σου λέω» λέει στο φίλο του «πρέπει να τα γνωρίζεις μόνος», αλλά αμέσως τρέχει και τα διαδίδει σε όλη την πόλη.

(Απορώ για αυτούς τους ανθρώπους, άραγε τι επιζητούν και πλάθουν ψευδείς ειδήσεις, γιατί όχι μόνο ψεύδονται, αλλά και δεν κερδίζουν τίποτα. Πολλές φορές μάλιστα άλλοι μεν από αυτούς, ενώ συναθροίζουν πολλούς γύρω τους στο λουτρό, χάνουν τα ρούχα τους, άλλοι δε, ενώ νικούν σε μάχες κατά ξηρά και θάλασσα στη Στοά, καταδικάζονται ερήμην στο δικαστήριο, άλλοι πάλι, ενώ με τα λόγια κυριεύουν κατά κράτος πόλεις, έχασαν το δείπνο τους.

Είναι πραγματικά πάρα πολύ ελεεινό το επάγγελμά τους, γιατί ποια στοά και ποιο εργαστήριο και ποιο μέρος της αγοράς υπάρχει, όπου δεν περνούν όλη την ημέρα τους ενοχλώντας τους ακροατές τους; Τόσο πολύ κουράζουν με τις ψευδολογίες τους)